LONGREAD: Jarige Van Vollenhoven (80) van onschatbare waarde

Professor mr. Pieter van Vollenhoven wordt op 30 april 80 jaar en hij staat nog midden in het leven. Van Vollenhoven is al jaren van onschatbare waarde bij het op de kaart zetten van het onafhankelijk veiligheidsonderzoek. Om daarmee aandacht te vragen voor de positie van slachtoffers. Nederland is veiliger door de inzet van
Van Vollenhoven. Maar, het onafhankelijke onderzoek kan nog beter gewaarborgd, zegt hij in een interview met Oranje Boven.

Ook nu hij bijna tachtig is, voelt hij nog steeds passie voor veiligheidsonderzoek en de positie van het slachtoffer. Daarom roert hij zich als hij meent dat er iets mis is. Tegenwoordig heeft hij daarvoor zelfs een hypermodern instrument: Twitter. Met ruim dertigduizend volgers heeft hij een machtig instrument om zijn mening te uiten. Een mening die er nog steeds toe doet.
,,Als je ouder wordt en je in het leven ook nog actief wilt blijven, dan heb ik de informatie van mijn twittervrienden en –vriendinnen hard nodig. Soms gaat het er wat ruw aan toe, maar de vele verschillende geluiden en reacties spreken mij toch zéér aan”, zegt
Van Vollenhoven over zijn activiteiten op Twitter. Dit maakt dat hij nog steeds in staat is misstanden te agenderen. En dat is nodig, want veiligheid is volgens Van Vollenhoven een weerbarstige materie: ,,Toen ik in 1977 voorzitter werd van de
Raad voor de Verkeersveiligheid was er sprake van zo’n 3.000 verkeersdoden en 70.000 verkeersgewonden per jaar. Je zou zeggen: deze enorme getallen spreken toch voor zich? Daar heb je toch geen adviesraad voor nodig? Maar de verkeersdeelnemers waren in grote vrijheid opgevoed en wilden die vrijheid absoluut behouden. Dus niemand zat op onze beperkende maatregelen of op adviezen van de raad te wachten. De invoering van de autogordel werd bijvoorbeeld door velen gezien als een inbreuk op de mensenrechten! Kortom, over onze adviezen was dan ook altijd sprake van ruzies en debatten. Zelfs moesten wij – als onafhankelijke raad – onze ongevraagde adviezen eerst ter goedkeuring aan het departement voorleggen…

Dat gebeurde natuurlijk niet, maar het geeft wel aan dat men niet op kritiek van een ‘onafhankelijke‘ raad zat te wachten.”

Motivatie

Maar Van Vollenhoven liet zich hierdoor niet wegzetten. ,,Mijn motivatie om toch die strijd tegen de verkeersonveiligheid te blijven voortzetten, vloeide voort uit toevallige contacten, via het Nationaal Fonds Sport Gehandicapten, met de gehandicapte sporters. Daar hoorde ik dat de handicap van 65% van alle sporters het gevolg was van een verkeersongeval. Deze slachtoffers werden toen totaal aan hun lot overgelaten. Voor mij de belangrijkste drijfveer om me te blijven inzetten voor de Raad voor de Verkeersveiligheid, maar ook aandacht te vragen voor de hulp aan slachtoffers.” Want dat slachtoffers er vaak alleen voor stonden, raakte hem diep. ,,Ik heb altijd van de zinsnede ‘samen uit, samen thuis’ gehouden. Je laat elkaar niet in de steek en je steekt elkaar een helpende hand toe om de weg in de maatschappij te hervinden. Ook de slachtoffers van rampen vormden voor mij de motivatie om te strijden voor de komst van echte onafhankelijke onderzoeken. Deze mensen wilden graag de waarheid weten over wat er bijvoorbeeld met hun man, zoon of dochter was gebeurd. Zoiets hoeft toch óók niet nog eens een ander te overkomen?”
Voor slachtoffers en nabestaanden is het belangrijk dat de onderste steen boven komt in de zoektocht naar oorzaken van het lot dat hen getroffen heeft. Dat kan alleen als er daadwerkelijk onafhankelijk onderzoek wordt gedaan, zonder dat er belanghebbenden, zoals een overheid, invloed kunnen uitoefenen. ,,In Amerika maakte ik kennis met de
National Transportation Safety Board die belast was met de onafhankelijke onderzoeken in alle transportsectoren. Deze kennismaking was een ‘vonk’. Ik dacht als je de veiligheid in de maatschappij wilt verbeteren, toon de maatschappij dan de spiegel van de werkelijkheid. Want als dat niet helpt, dan helpt niets.”

Lange adem

Hoe logisch het ook allemaal klinkt, er was uithoudingsvermogen voor nodig om tot een doorbraak op het gebied van onafhankelijk onderzoek te komen. Het duurde decennia voor de Onderzoeksraad voor de Veiligheid er kwam. Van Vollenhoven: ,,Mijn eerste brief schreef ik hierover in 1983 en in 2005 is de Onderzoeksraad voor Veiligheid geïnstalleerd.

De les is dat de aanhouder nog steeds kan winnen. Dus niemand moet zijn idealen opgeven. Je moet ervoor blijven strijden, maar een ‘lange adem’…, dat is zeker hard nodig.” Hoewel er veel bereikt is, vindt
Van Vollenhoven dat er nog wat te wensen over is. Zo moet de onafhankelijke Raad een betere positie krijgen. ,,Ik hoop de onafhankelijkheid van de Onderzoeksraad nog beter veilig te kunnen stellen. De waarheid is geenszins een geliefd onderwerp, dus als je de onafhankelijkheid van de raad beter kunt waarborgen, dan moet je dat doen. Dan denk ik voor de raad aan een Hoog College van Staat,
te vergelijken met de Algemene Rekenkamer of de Nationale Ombudsman. Bij slachtofferhulp is de rechtspositie van slachtoffers van bijvoorbeeld (verkeers-) misdrijven op papier goed geregeld. Maar de praktijk is weerbarstig.
Al onze inspanningen ten spijt en ondanks alle wetten en mooie woorden is de werkelijkheid anders. Mede door de enorme werkdruk en spanningen. Ook afspraken worden maar ten dele nageleefd.”

Gevleugelde Vrienden

Terugblikkend is er vooral trots. ,,Het is natuurlijk niet te geloven dat het onafhankelijk onderzoek van de Onderzoeksraad nu een begrip is geworden. En dat geldt ook voor het onderwerp slachtofferhulp. Dat werd vroeger gezien als een politieke gril: ga maar naar je ouders, de huisarts, de pastoor of de dominee. Na de oprichting van het Fonds Slachtofferhulp werd er dan ook geen geld beschikbaar gesteld. Dus de concerten met de
Gevleugelde Vrienden waren ruim 10 jaar de enige bron van inkomsten voor het Fonds.
Nu is het onderwerp slachtofferhulp een begrip in onze samenleving. Dat zowel het onafhankelijk onderzoek als de slachtofferhulp zijn geslaagd, daar ben ik echt heel erg trots op. Ook is het aardig van de politiek dat zij mij, na alle ruzies, zowel als voorzitter van de Raad voor de Transportveiligheid als van de Onderzoeksraad voor Veiligheid hebben benoemd. Dat heb ik oprecht zeer gewaardeerd.”